Kiểm tra, giám sát là một chức năng, nhiệm vụ của bất kỳ tổ chức nào, trong đó có tổ chức Công đoàn; là một phương thức lãnh đạo, là nội dung quan trọng trong công tác xây dựng của tổ chức nói chung và xây dựng tổ chức công đoàn nói riêng. Về tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã khẳng định: “Nếu tổ chức việc kiểm tra cho chu đáo thì cũng như có ngọn đèn “pha”, bao nhiêu tình hình, bao nhiêu ưu điểm và khuyết điểm, bao nhiêu cán bộ chúng ta đều thấy rõ. Có thể nói rằng, chín phần mười khuyết điểm trong công việc của chúng ta là vì thiếu sự kiểm tra. Nếu tổ chức kiểm tra được chu đáo, thì công việc của chúng ta nhất định tiến bộ gấp mười gấp trăm”. Điều lệ Công đoàn Việt Nam đã quy định “Kiểm tra, giám sát của công đoàn là nhiệm vụ của ban chấp hành công đoàn mỗi cấp, nhằm bảo đảm thực hiện Điều lệ, nghị quyết và các quy định của tổ chức công đoàn…”.

Tập huấn nghiệp vụ cho cán bộ công đoàn tại Liên đoàn Lao động huyện Krông Nô

Trong những năm qua, nhận thức của các cấp công đoàn đối với công tác kiểm tra, giám sát được nâng lên; thường xuyên bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện các quy định, quy chế, hướng dẫn về công tác kiểm tra, giám sát. Ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp đã có những đổi mới về nội dung, phương thức trong thực hiện nhiệm vụ; công tác kiểm tra, giám sát được các cấp công đoàn quan tâm, nhất là kiểm tra công tác tài chính công đoàn, giám sát việc thực hiện các chế độ chính sách đối với đoàn viên, người lao động; đồng thời, thường xuyên chỉ đạo chấn chỉnh trong công tác quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn; hoạt động của ủy ban kiểm tra đã đóng góp quan trọng trong việc bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của đoàn viên, người lao động, nhằm nâng cao vị thế của tổ chức công đoàn ở các cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp.

Xác định tầm quan trọng của công tác kiểm tra, giám sát, nhiệm kỳ qua, ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp trong tỉnh đã chủ động tham mưu ban chấp hành, ban thường vụ xây dựng chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát và tiến hành kiểm tra, giám sát 4.838 cuộc, trong đó: Kiểm tra việc chấp hành Điều lệ Công đoàn 2.361 cuộc; kiểm tra việc quản lý, sử dụng tài chính tài sản công đoàn 2.477 cuộc; giải quyết và tham gia giải quyết 67 đơn thư khiếu nại, tố cáo của đoàn viên, người lao động; giám sát 892 cuộc; tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm tra, giám sát cho hơn 3.208 lượt cán bộ tham gia. Bên cạnh công tác kiểm tra, giám sát, ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp đã tham mưu ban chấp hành, ban thường vụ nhiều nội dung giải pháp, thiết thực, góp phần đẩy mạnh công tác phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, lãng phí và được lồng ghép vào các nội dung kiểm tra, giám sát, giải quyết và tham gia giải quyết khiếu nại, tố cáo và xử lý kỷ luật trong tổ chức công đoàn; phát hiện, ngăn ngừa và xử lý kịp thời các hành vi vi phạm trong tổ chức công đoàn; công tác tuyên truyền, bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ cho cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp được quan tâm, triển khai thường xuyên.

Nhiệm kỳ qua, công tác kiểm tra, giám sát của các cấp công đoàn còn gặp nhiều khó khăn, thách thức so với dự báo, song với sự nỗ lực, quyết tâm của đội ngũ cán bộ công đoàn, đoàn viên, người lao động, đặc biệt là đội ngũ làm công tác kiểm tra có trách nhiệm, tâm huyết, năng động, sáng tạo, chuyên nghiệp nên kết quả đạt được như nghị quyết đại hội công đoàn các cấp đã đề ra.

Bên cạnh kết quả đã đạt được, công tác kiểm tra, giám sát nhiệm kỳ qua vẫn còn tồn tại, hạn chế cần khắc phục, đó là:

Một số công đoàn cơ sở hoạt động còn yếu, chưa phát huy được vị trí, vai trò, chức năng “Công đoàn là người bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp, chính đáng cho đoàn viên, người lao động”. Bên cạnh đó, hoạt động của ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp cũng gặp không ít khó khăn, hầu hết cán bộ là kiêm nhiệm nên việc triển khai thực hiện nhiệm vụ thiếu chủ động, nghiệp vụ kiểm tra còn yếu; chất lượng và hiệu quả các cuộc kiểm tra, giám sát chưa cao, còn mang nặng tính hình thức; nhiều công đoàn cơ sở chưa làm tốt công tác kiểm tra, giám sát; việc lãnh đạo, chỉ đạo công tác kiểm tra vẫn còn bất cập, việc xây dựng và thực hiện chương trình, kế hoạch kiểm tra, giám sát chưa cụ thể, thiếu trọng tâm, trọng điểm; công tác kiểm tra, giám sát ở một số công đoàn cơ sở chưa đi vào nề nếp, nhất là ở các công đoàn cơ sở doanh nghiệp ngoài nhà nước; phương pháp kiểm tra của công đoàn và ủy ban kiểm tra các cấp chưa thật sự đổi mới; cán bộ làm công tác kiểm tra công đoàn ở các cấp còn hạn chế về nghiệp vụ; một số nơi còn tình trạng đơn thư khiếu nại, tố cáo chưa được giải quyết kịp thời; có vụ việc giải quyết còn kéo dài gây dư luận không tốt.  

Có thể nói, công tác kiểm tra, giám sát là một khâu quan trọng trong hoạt động của các cấp, các ngành nói chung và tổ chức công đoàn nói riêng, làm tốt công tác kiểm tra, giám sát sẽ góp phần quan trọng vào việc thực hiện nhiệm vụ chính trị của từng cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp bảo đảm sự phát triển có hiệu quả và lành mạnh trong xã hội. Vì vậy, để “Đổi mới mạnh mẽ, nâng cao hiệu lực, hiệu quả lãnh đạo, chỉ đạo và tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, giám sát của tổ chức Công đoàn tỉnh Đắk Nông, giai đoạn 2023 - 2028” các cấp công đoàn cần thực hiện đồng bộ một số giải pháp, như sau:

Một là: Tăng cường sự lãnh đạo của ban chấp hành, ban thường vụ đối với hoạt động của ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp

- Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến, quán triệt các quan điểm, mục tiêu và những nội dung cơ bản của Điều lệ Công đoàn, nghị quyết, chỉ thị, các quy định của công đoàn về công tác kiểm tra, giám sát nhằm nâng cao nhận thức của cán bộ, đoàn viên công đoàn về vị trí, vai trò, ý nghĩa và tầm quan trọng của ủy ban kiểm tra và hoạt động kiểm tra, giám sát công đoàn; nâng cao công tác lãnh đạo, quản lý, điều hành, bảo đảm công tác phòng ngừa các vi phạm.

- Nâng cao vai trò trách nhiệm của ban chấp hành, ban thường vụ công đoàn các cấp trong lãnh đạo, chỉ đạo, tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, trách nhiệm của công đoàn các cấp, của ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp, của cán bộ, đoàn viên đối với công tác kiểm tra, giám sát, khắc phục những lệch lạc về nhận thức và yếu kém trong công tác kiểm tra, giám sát, buông lỏng trong công tác lãnh đạo, chỉ đạo, các cuộc kiểm tra mang tính hình thức, các kết luận kiểm tra không được thực hiện nghiêm túc; tổ chức sơ kết, tổng kết công tác kiểm tra, giám sát hàng năm và nhiệm kỳ.

- Nâng cao vai trò của ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp trong việc tham mưu tổ chức triển khai, thực hiện nhiệm vụ theo quy định của Điều lệ Công đoàn Việt Nam và chương trình kiểm tra, giám sát được ban chấp hành công đoàn cùng cấp thông qua.

Hai là: Đổi mới phương pháp hoạt động của ủy ban kiểm tra, tăng số lượng và nâng cao chất lượng các cuộc kiểm tra, giám sát

- Ban chấp hành công đoàn các cấp có trách nhiệm chỉ đạo xây dựng và thực hiện quy chế hoạt động, chương trình, kế hoạch công tác của ủy ban kiểm tra; tập trung thực hiện các nhiệm vụ thường xuyên, như: Kiểm tra, giám sát việc chấp hành Điều lệ Công đoàn Việt Nam; việc thực hiện chức trách, nhiệm vụ được giao; các biểu hiện suy thoái về đạo đức, lối sống được xác định trong Nghị quyết Trung ương 4 khóa XII về tăng cường xây dựng, chỉnh đốn Đảng… Kiểm tra việc thu, phân phối, quản lý, sử dụng tài chính, tài sản công đoàn; giải quyết và tham gia giải quyết kịp thời đơn, thư khiếu nại, tố cáo của đoàn viên, người lao động; chủ động nắm bắt, thu thập thông tin, phát hiện và kiểm tra, xử lý kịp thời các dấu hiệu vi phạm.

- Tăng về số lượng và nâng cao chất lượng các cuộc kiểm tra, giám sát, lựa chọn nội dung kiểm tra, giám sát phù hợp, có trọng tâm, trọng điểm; bảo đảm nguyên tắc và quy trình kiểm tra, giám sát; vận dụng đồng bộ và sáng tạo các hình thức, phương pháp kiểm tra, giám sát; làm tốt khâu thẩm tra, đối chiếu, thu thập thông tin, xác minh (nếu có). Kết luận kiểm tra phải khách quan, trung thực, đánh giá đúng ưu điểm, khuyết điểm, hạn chế, kiến nghị xử lý kịp thời các hành vi vi phạm. Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát phải luôn bảo đảm tính thống nhất từ khâu tổ chức thực hiện các nghiệp vụ kiểm tra, giám sát đến khâu đưa ra các kết luận kiểm tra, giám sát.

- Chú trọng kiểm tra, giám sát cùng cấp và tăng cường kiểm tra, giám sát cấp dưới; giám sát chặt chẽ việc thực hiện kết luận, yêu cầu của đoàn kiểm tra; đồng thời chỉ đạo, hướng dẫn ủy ban kiểm tra công đoàn cấp dưới thực hiện nhiệm vụ kiểm tra, giám sát nhất là đối với cấp cơ sở. Công tác kiểm tra, giám sát cần tập trung vào những nội dung trọng tâm, trọng điểm, vận dụng sáng tạo các hình thức kiểm tra thường xuyên, đột xuất, định kỳ, các phương pháp kiểm tra trực tiếp, gián tiếp…Đồng thời, hàng năm cần tổng kết đánh giá từ đó rút ra những bài học kinh nghiệm, có giải pháp kiểm tra tốt hơn.

- Đối với khiếu nại, tố cáo liên quan đến công đoàn, quyền, lợi ích của đoàn viên và người lao động, ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp chủ động tham mưu ban chấp hành, ban thường vụ xử lý, giải quyết kịp thời, dứt điểm các vụ việc thuộc thẩm quyền công đoàn và tích cực tham gia với cơ quan chức năng và người sử dụng lao động để giải quyết có hiệu quả, đúng quy định của pháp luật, bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp, chính đáng của đoàn viên, người lao động.

- Trao đổi kinh nghiệm hoạt động và cập nhật các văn bản, chính sách, tài liệu mới có liên quan đến hoạt động kiểm tra, giám sát cho cán bộ làm công tác kiểm tra công đoàn. Tăng cường các tin, bài viết, trao đổi về nghiệp vụ công tác kiểm tra công đoàn trên Trang thông tin điện tử của Liên đoàn Lao động tỉnh. Ủy ban kiểm tra thực hiện tốt chế độ thông tin, báo cáo với ban chấp hành công đoàn cùng cấp và ủy ban kiểm tra công đoàn cấp trên theo quy định.

Ba là: Kiện toàn, củng cố tổ chức và cán bộ làm công tác kiểm tra công đoàn các cấp

- Ban chấp hành công đoàn các cấp chủ động rà soát, kiện toàn, bố trí cán bộ và tăng cường hoạt động của ủy ban kiểm tra công đoàn cấp mình, khi khuyết ủy viên ủy ban kiểm tra và các chức danh ủy ban kiểm tra thì ban chấp hành bầu bổ sung trong kỳ họp gần nhất; khi công đoàn cơ sở có đủ điều kiện thành lập ủy ban kiểm tra thì phải tiến hành thành lập theo quy định.

- Xây dựng đội ngũ cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp có phẩm chất, năng lực, nhiệt tình, bản lĩnh, khách quan, trung thực và am hiểu công đoàn, chính sách pháp luật, tài chính, thông thạo nghiệp vụ và có điều kiện hoạt động.

- Chuẩn bị tốt nhân sự ủy ban kiểm tra công đoàn trước mỗi kỳ đại hội công đoàn, bảo đảm về số lượng, chất lượng và cơ cấu hợp lý. Chọn người đủ tiêu chuẩn và có kinh nghiệm về hoạt động kiểm tra, nhất là đối với cán bộ chuyên trách ủy ban kiểm tra. Cơ cấu chủ nhiệm ủy ban kiểm tra là ủy viên ban thường vụ công đoàn cùng cấp hoặc phó chủ tịch công đoàn cấp cơ sở.

Bốn là: Nâng cao chất lượng công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cho cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn

- Hàng năm, ủy ban kiểm tra chủ động tham mưu, đề xuất ban chấp hành, ban thường vụ công đoàn cùng cấp tổ chức bồi dưỡng nghiệp vụ công tác kiểm tra, giám sát cho cán bộ làm công tác kiểm tra ở cấp mình và cấp dưới. Nội dung bồi dưỡng nghiệp vụ phải thiết thực, cụ thể, dễ hiểu, phù hợp với yêu cầu, nhiệm vụ, sát với thực tiễn hoạt động của ủy ban kiểm tra công đoàn mỗi cấp.

- Công đoàn cơ sở không có ủy ban kiểm tra thì bồi dưỡng, hướng dẫn nghiệp vụ cho đồng chí ủy viên ban chấp hành làm nhiệm vụ kiểm tra theo những nội dung quy định của Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam và hướng dẫn của công đoàn cấp trên.

- Có kế hoạch đào tạo, bồi dưỡng chuyên sâu về nghiệp vụ kiểm tra tài chính, pháp luật và công đoàn để nâng cao trình độ, năng lực cho cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp.

Năm là: Bảo đảm điều kiện làm việc và có cơ chế chính sách đối với cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn

- Ban chấp hành, ban thường vụ công đoàn các cấp quan tâm, tạo điều kiện về cơ sở vật chất cho hoạt động của ủy ban kiểm tra như phòng làm việc, phòng tiếp cán bộ, đoàn viên, người lao động; bảo đảm trang thiết bị cần thiết cho cán bộ ủy ban kiểm tra hoạt động.

- Sắp xếp thời gian và tạo điều kiện để cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn các cấp tham gia các hoạt động của ủy ban kiểm tra. Có cơ chế đảm bảo hoạt động và can thiệp, bảo vệ kịp thời khi cán bộ ủy ban kiểm tra bị xâm phạm; hỗ trợ, giúp đỡ cán bộ ủy ban kiểm tra công đoàn khi gặp khó khăn.

- Quan tâm hỗ trợ về kinh phí hoạt động đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ kiểm tra, kinh phí cho công tác đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ cán bộ ủy ban kiểm tra hàng năm.

Để công tác kiểm tra, giám sát, nhiệm kỳ 2023 - 2028 đạt kết quả, đề nghị các cấp công đoàn trong tỉnh cần vận dụng linh hoạt, đồng bộ các giải pháp nêu trên, góp phần tạo bước chuyển biến tích cực quan trọng trong xây dựng tổ chức công đoàn vững mạnh, góp phần thực hiện thắng lợi các chỉ tiêu mà nghị quyết đại hội công đoàn các cấp đề ra.

Khương Minh